Raxul Gamzatov

Raxul Gamzatov
Bản dịch của Thái Bá Tân

Nếu một ngàn đàn ông trên thế gian

Gửi mối manh tìm đến cổng nhà em,

Thì trong số một ngàn đàn ông đó

Có cả anh, Gamzatov Raxul

Nếu một trăm đàn ông, suốt tháng năm

Say đắm em, máu rừng rực con tim,

Chẳng ngạc nhiên nếu thấy trong số đó

Có anh chàng miền núi Raxul

Nếu mười anh đàn ông đáng đàn ông

Say đắm em không giấu nổi lửa tình,

Trong số đó, khi vui khi đau khổ

Có cả anh, Gamzatov Raxul.

Nếu chỉ có một chàng mất trí khôn

Chỉ vì em, mà chẳng được ngó ngàng.

Em hiểu đó, dời đỉnh non mây phủ

Chính là anh, dân miền núi Raxul.

Nếu chẳng còn ai nữa phải lòng em,

Và em sầu hơn cả bóng hoàng hôn

Thì có nghĩa trên cao nguyên miền núi

Yên dưới mồ Gamzatov Raxul.

 (Nguồn: NUOCNGA.NET)

 Ảnh: STC - GHX

Hôm trước đọc đoạn stt trên FB của STC: 
"Mẩu chuyện cuối trước khi quay trở lại kéo cày. Trên đoạn đèo Sâu Chua hôm ấy có rất nhiều người H'Mông đi với nhau hoặc tụ lại từng nhóm, riêng cậu bé này ngồi một mình với con chó quẩn bên chân. Lân la hỏi chuyện, mới biết thằng bé học lớp 6 trường Sa Pả, hôm ấy lạnh quá được nghỉ học nên đi phụ chị chăn dê. Nhà còn 2 chị gái nữa, đã học hết lớp 9 thì nghỉ ở nhà giúp bố mẹ chăn dê, trồng ngô, trồng lúa... Thằng bé rất dễ thương, mình hỏi câu gì nó cũng trả lời bằng từ "Đúng" trịnh trọng. Cái áo len của nó đã mỏng còn sút vai, rách cổ. Tặng nó cái khăn GHX cuối cùng mình đang tròng trên cổ, nó có vẻ ngượng nghịu nhưng sung sướng lắm. Nó bảo đi chăn dê luôn xách theo cái rìu để trên đường đi tìm dê lùa về thì chặt ít cành khô làm củi. Con chó rất khôn, thấy người lạ đến gần chú ta nhảy tót qua bên kia rào đá, cổ khẽ gầm gừ cảnh giác. Thấy chủ chuyện trò thân thiện, nó lảng ra xa, thỉnh thoảng lại liếc nhìn dò xét. Thằng bé bảo con chó không có tên, khi muốn gọi thì huýt sáo thôi. Nó gọi thử cho mình xem, con chó vẫy tít đuôi nhưng không tiến sát lại mà chỉ vươn đầu dụi vào chân chủ, ý không muốn lại gần mình. Mình thử huýt sáo trêu nó, nó quay qua nhìn mình như trách móc "quen biết gì mà gọi" ... Một buổi lang thang khiến chuyến đi lần này không giống bất cứ chuyến đi nào khác, chắc lần sau phải tăng thời gian lang thang lên mới được "

          Đọc xong tự nhiên lại nhớ đến Raxul Gamzatov, một nhà thơ nổi tiếng của Daghestan. Cũng chẳng biết tại sao. Có lẽ bởi hình tượng cậu bé với con chó và giọng văn nhẩn nha của SC chăng?

          Hôm nay tình cờ đọc được bài thơ của ông. Đọc đến câu cuối không nhịn được cười. Vẫn cái giọng nhẩn nha ấy. :)

          Nhất định sẽ đọc lại tập văn xuôi đầy chất thơ “Đaghextan của tôi” của ông trong một ngày gần đây. 

Tôi thích quên

Evgueni Evtushenko

(Người dịch: Hồng Thanh Quang)

 Nguồn: Cam Tho

Tôi thích quên rằng tôi là thi sĩ, 
tôi thích là mình, nhưng một cách vô danh,
như một mảnh rừng, một phần ruộng lúa, 
một đoạn đường, một góc biển xanh. 

Tôi gặp được tôi đâu phải do công sức 
của tập đoàn mối lái gần xa.  
Thơ người khác, tôi còn yêu hơn cả 
Thơ mình - và nhờ thế tôi tự do. 

Là thi sĩ phải đâu để hát ngợi ca mình, 
với người khác khinh khi, 
mà để sống nhưng không kịp biết 
thói trên đời đố kị là chi. 

Ai hãnh tiến cũng đều thô bỉ hết, 
đấy chỉ là do bất lực thôi - 
giơ ra cho đám đông thấy mặt 
để mọi người tấm tắc mà vui. 

Được nhận biết - tiện lợi nhưng không thực. 
Thời đại bao giờ cũng chỉ mạnh lên 
không phải nhờ những kẻ ai cũng biết, 
mà nhờ người còn chưa ai biết tên... 

(Nguồn: Một góc thơ Nga/Hồng Thanh Quang dịch/NXB Văn Học 2000)

TÌNH MẸ

                            Vĩ đại thay! Sau từng cánh cửa
                       Dù đi xa hay ở rất gần
                       Ta vẫn nghe tiếng con gọi mẹ
                       Mẹ dù xa nhưng ngóng về con.

                       Vĩ đại thay! Muôn đời tình Mẹ
                       Trong tim ta trân trọng giữ gìn
                       Ta yêu chị, yêu cha, yêu vợ
                       Nhưng khổ đau ta nhớ Mẹ hiền!

Người dịch: Đinh Nguyễn Trần Lê

Великое чувство! У каждых дверей...

                       Великое чувство! У каждых дверей,
                       В какой стороне ни заедем,
                       Мы слышим, как дети зовут матерей,
                       Далеких, но рвущихся к детям.

                       Великое чувство! Его до конца
                       Мы живо в душе сохраняем, - 
                       Мы любим сестру, и жену, и отца,
                       Но в муках мы мать вспоминаем!

(конец 1877) 

Николая Алексеевича Некрасова

Ngày xửa ngày xưa (Thơ Nga)

Давным-давно 

   Владимир Солоухин

 Vladimir Soloukhin

                   
                                                    Давным-давно известно людям,

                                                   Что при разрыве двух людей

                                                   Сильнее тот, кто меньше любит,

                                                    Кто больше любит, тот слабей. 

                          Ai cũng biết, từ xa xưa, rất rõ,
                          Rằng chia ly, tan vỡ giữa hai người
                          Người yêu ít sẽ  luôn mạnh mẽ,
                          Còn yêu nhiều, thì sẽ yếu hơn.

                                                   Но я могу сказать иначе,

                                                   Пройдя сквозь ужас этих дней:

                                                   Кто больше любит, тот богаче,

                                                   Кто меньше любит, тот бедней. 

                          Nhưng tôi muốn kể câu chuyện khác,
                          Trải qua bao ngày tháng hiểm nghèo:
                          Người yêu nhiều, sẽ trở nên giàu,
                          Người yêu ít, sẽ thành nghèo khó.

                                                   Средь ночи злой, средь ночи длинной,

                                                   Вдруг возникает крик в крови:

                                                   О боже, смилуйся над милой,

                                                   Пошли ей капельку любви!

                          Giữa đêm dài, hay qua giông tố,

                          Một tiếng kêu trong máu bỗng vọng về

                          Xin Chúa trời hãy cứu độ, chở che,

                          Người yêu dấu, chút tình si hãy nhận!

                          (Thu Hà dịch)

Thêm một phiên bản dịch bài thơ "Đợi anh về"

Một người bạn giới thiệu cho tôi bản dịch bài thơ Xô Viết "Đợi anh về" ( Konstantin Simonov ) của H.T.Q  (Hồng Thanh Quang ?) đăng trên An ninh Thế Giới Cuối Tháng. Trân trọng trích lại đây ,chia sẻ cùng bạn đọc TT. Tualinh. Đợi anh, anh sẽ về 4:03, 17/07/2012

Lưu để đọc sau Email bài này In trang này In bài này Ý kiến của bạn Liên hệ đăng lại bài 10 bài được đọc nhiều nhất Trong đạn lửa, người lính cần gì nhất? Có lẽ không chỉ là lương thảo, đạn dược. Khi đối mặt với kẻ thù, mỗi một đấng mày râu cần nhất là sự tin tưởng tuyệt đối về hậu phương, về lòng chung thủy của vợ, của ý trung nhân. Cứu ta ra khỏi chết chóc không phải là thắng lợi của vũ khí, mà chính là một chữ Tín lắm khi không thể lý giải rành rẽ được. Nhà thơ Xô viết Konstantin Simonov (1917-1979) đã viết rất hay về điều đó trong khúc tuyệt tình Đợi anh về tặng nữ nghệ sĩ Valentina Serova. Và ở nước ta, nhà thơ Tố Hữu đã dịch bài thơ đó (từ bản tiếng Pháp) rất thành công sang Việt ngữ. Bản dịch đó vô giá không chỉ bởi nó là một tác phẩm văn học tuyệt mỹ mà còn là một chứng tích lịch sử “nằm lòng” nhiều thế hệ độc giả ở Việt Nam. Chính vì thế nên trong suốt nhiều chục năm đã không ai dám dịch lại Đợi anh về vì những ấn tượng quá sâu sắc về bản dịch của nhà thơ Tố Hữu. Thậm chí ngay trong tuyển tập thơ Simonov Gửi người con gái xa xôi mà tôi là dịch giả, in tại NXB Quân đội nhân dân cuối năm 1996, Đợi anh vềvẫn là bản dịch cũ của Tố Hữu (được xếp vào phần phụ lục). Tuy nhiên, sau đó, trong một cơn ngẫu hứng, tôi đã mạo muội dịch Đợi anh về như một sự thử nghiệm: “Tôi không nghĩ rằng bản dịch của tôi có thể so sánh được với bản dịch của nhà thơ tiền bối nhưng trong những phút buồn rầu, khi phải chứng kiến những cảnh không trung hiếu tín nghĩa, giở chồng sách cũ của mình ra đọc, tôi đọc lại những gì mình đã dịch và cảm thấy xúc động. Và tôi muốn chia sẻ cùng độc giả: “Đợi anh, anh sẽ về, Hãy đợi chờ anh nhé. Hãy đợi, mặc dầm dề Mưa giăng buồn tái tê, Hãy đợi, mặc tuyết giá, Hãy đợi, dù nắng nôi, Dù mọi người hết đợi, Hôm qua quên lãng rồi. Hãy đợi, dù xa ngái Chẳng tới một dòng thư, Hãy đợi, dầu tất cả Đã chán chê đợi chờ. Đợi anh, anh sẽ về, Chớ mong chi điều phúc Cho tất cả ai người Nghĩ giờ, quên phải lúc. Dù con ta, mẹ ta Đều tin rằng anh chết, Dù bạn chờ đã mệt, Bên bếp lửa quây quần Sẽ cạn men rượu đắng Tưởng niệm một linh hồn... Đợi anh. Và cùng bạn Chớ nâng ly vội vàng. Đợi anh, anh sẽ về, Chẳng xá gì chết chóc. Mặc ai đó không ngờ, Thốt lời: May được thoát! Không đợi, làm sao biết Giữa bão đạn mưa bom Bằng mong ngóng chờ trông Em cứu anh khỏi chết. Anh nhờ đâu sống sót, Mỗi hai mình hiểu thôi, Chỉ vì em biết đợi Khác ai ai trên đời... Làm sao anh khỏi chết? Đơn giản thôi em ơi, Bởi không có ai người, Biết như em chờ đợi...”. ( đọc toàn bài )

Hoa không quên (Thơ Nga)

Незабудка là tên tiếng Nga của hoa Forget-me-not – Xin đừng quên tôi.Cái tên ấy xuất phát từ chuyện tình bi thảm của cặp tình nhân: chàng trai vì cố hái cho người yêu bông hoa xanh bên dốc đã ngã xuống vực và bị nước cuốn trôi, chỉ kịp kêu lên nhắn gọi người tình: đừng quên tôi nhé!.....

Tên tiếng Việt của hoa là “lưu ly” có lẽ cũng xuất phát từ truyền thuyết của người Âu.

Với bài hát mà tôi dịch dưới đây mà dùng tên gọi “lưu ly” hay “xin đừng quên tôi” đều không chuyển tải được cảm xúc của chàng trai: Anh không bao giờ quên khoảnh khắc đã gặp em, người mà suốt đời anh muốn gọi là “hoa không quên” bé nhỏ.

Và vì vậy, tôi đã dịch là “hoa không quên”, đơn thuần như tên tiếng Nga của loài hoa ấy.

(Lưu Minh Phương)

Mời bạn cùng thưởng thức bài hát Незабудка do nghệ sĩ Ion Suruceanu người Moldova (Bấm vào link để nghe bài hát)

Bài hát do Lưu Minh Phương trình bày.

Незабудка

Добрынин Вячеслав

слова: Рябинин М.

Мы с тобою встретились посредине лета, Были голубыми небо и цветы. Я скажу спасибо случаю за это, Что передо мною появилась ты. Я свое смущенье приукрасил шуткой, И еще подумал про себя тайком, Что тебя назвал бы только незабудкой, Голубым и нежным солнечным цветком. Незабудка, незабудка, иногда одна минутка, Иногда одна минутка значит больше чем года. Незабудка, незабудка, в сказке я живу как будто, И тебя я, незабудка, не забуду никогда. Так судьбa нам выпалa, что пришлось расстаться, Даже твое имя неизвестно мне. Только остается мне с тобой встречаться Звездными ночами, да и то во сне. Я стою, волнуясь, в телефонной будке, Телефон твой где-то мне нашли друзья. Набираю номер, здравствуй, незабудка, Так всю жизнь хотел бы звать тебя лишь я. Незабудка, незабудка, иногда одна минутка, Иногда одна минутка значит больше чем года. Незабудка, незабудка, в сказке я живу как будто, И тебя я, незабудка, не забуду никогда.

Hoa không quên Lời: Riabinin M. – Nhạc: Dobrưnin V. Anh đã gặp em vào giữa mùa hè Trời khi ấy cùng muôn hoa xanh ngắt Anh sẽ mãi cảm ơn về khoảnh khắc Khi trước anh hiển hiện dáng hình em Anh bông đùa để che phút rối lòng Và còn nữa: anh đã thầm nghĩ lén Rằng chỉ gọi em là "hoa không quên" Đóa hoa nhỏ, dịu mềm, ngời trong nắng. Hoa không quên, ơi bông hoa không quên Có đôi khi dù chỉ là một phút Có đôi khi dù chỉ là khoảnh khắc Có nghĩa hơn là cả những tháng năm Hoa không quên, ơi bông hoa không quên Anh dường như đang sống trong truyện cổ Và em nhé, hoa không quên bé nhỏ Không bao giờ anh có thể quên đâu Số phận thôi đành mình phải xa nhau Cả đến tên em – anh còn chưa rõ Chỉ còn được cùng với em gặp gỡ Những đêm sao, nhưng trong giấc mơ thôi…. Anh đứng trong buồng điện thoại, bồi hồi Bạn bè đã tìm cho anh số của em đâu đó Anh quay số - Chào hoa không quên bé nhỏ Mong gọi em cả đời như thế chỉ mình anh. (Bản dịch của Lưu Minh Phương) *** Ta gặp nhau giữa mùa hè rực nắng Cả bầu trời và hoa cùng xanh thắm.   Anh muốn nói một lời: cảm ơn em thầm lặng, Cảm ơn ngày em xuất hiện trước anh. Anh nhầm lẫn bởi trò đùa tinh quái, Và thầm mong giữ bí mật cho mình, Rằng sẽ gọi em là hoa-không-quên, Bông hoa nhỏ xanh tươi sáng dịu hiền  Hoa không quên, ơi bông hoa không quên,  Có đôi khi  chỉ là một phút, Có đôi khi chỉ là khoảnh khắc Mà ý nghĩa hơn nhiều năm.  Hoa không quên, ơi bông hoa không quên, Dường như anh được sống trong cổ tích, Và em yêu, hoa không quên tinh nghịch, Anh sẽ không bao giờ quên em. Số phận an bài, bắt ta phải chia xa, Tên của em, anh cũng không biết rõ,  Chỉ còn lại buổi ban đầu gặp gỡ Đêm đầy sao vào những giấc chiêm bao.  Anh hồi hộp đứng trong buồng điện thoại Số của em, nhờ bạn cũ kiếm tìm  Anh quay số, xin chào, hoa-không-quên, Suốt cuộc đời, chỉ mình anh mãi gọi em như thế. Hoa không quên, ơi bông hoa không quên,  Có đôi khi  chỉ là một phút, Có đôi khi chỉ là khoảnh khắc Mà ý nghĩa hơn nhiều năm.  Hoa không quên, ơi bông hoa không quên, Dường như anh  được sống trong cổ tích, Và em yêu, hoa không quên tinh nghịch, Anh sẽ không bao giờ quên em.  (Thu Hà dịch)

*Những chữ in nghiên là phần TH tôn trọng lời dịch của DG Lưu Minh Phương.
Bài đăng lần đầu trên Blog cá nhân của Thu Hà ngày 21/4/2012.

Cả ngày trong cuộc họp tôi ngồi

На собранье целый день сидела -
то голосовала, то лгала...
Как я от тоски не поседела?
Как я от стыда не померла?..

Долго с улицы не уходила -
только там сама собой была.
В подворотне - с дворником курила,
водку в забегаловке пила...

В той шарашке двое инвалидов
(в сорок третьем брали Красный Бор)
рассказали о своих обидах,-
вот - был интересный разговор!

Мы припомнили между собою,
старый пепел в сердце шевеля:
штрафники идут в разведку боем -
прямо через минные поля!..

Кто-нибудь вернется награжденный,
остальные лягут здесь - тихи,
искупая кровью забубенной
все свои не бывшие грехи!

И соображая еле-еле,
я сказала в гневе, во хмелю:
"Как мне наши праведники надоели,
как я наших грешников люблю!"

(Olga Berggoltz)

Cả ngày trong cuộc họp tôi ngồi
Rồi biểu quyết, rồi nói điều giả dối
Lời hổ thẹn sao chưa làm tôi chết nổi?
Nỗi chán chường không khiến bạc đầu thêm?

Bước ra đường, tôi ngồi xuống bậc thềm
Nơi tôi được là mình, ngồi thật lâu không nhúc nhích
Qua khe cổng cùng người coi sân chia điếu thuốc
Vào quán chiều chiêu vài ngụm vốt-ka

Nơi tủi cực này có nhiều uất ức được nói ra
Trong câu chuyện của hai phế binh héo hắt
(Năm Bốn ba từng là hai chàng trai anh dũng nhất
Chiếm lấy Krasnyi Bor - rừng thông đỏ máu rực trời)

Thức tỉnh trong tôi hoài niệm chói ngời
Dĩ vãng hào hùng rũ tro tàn đứng dậy:
Những phạm binh đây như lại đang băng qua bãi mìn bỏng rẫy
Những trinh sát viên quả cảm phi thường

Ai đó được tung hô sau khốc liệt chiến trường
Số còn lại nằm lặng thầm mãi mãi
Máu đổ xuống đất lành không mưu toan lời lãi
Có hay đâu để chuộc mọi lỗi lầm
Chưa bao giờ phạm phải với lương tâm!

Khó nhọc thu trí tàn trong cơn giận tím bầm
Qua cơn say tôi kêu lên đau khổ:
“Lũ ngoan đạo kia, ta chán các người đến tận cổ
Và yêu sao ôi bao kẻ tội đồ!”
1948-1949

(Nguyễn Thụy Anh dịch)
Nguyễn Thụy Anh là tiến sĩ giáo dục học. Chị là tác giả cuốn sách "Olga Berggoltz của tôi" với nhiều bài thơ của nhà thơ nữ Xôviết này do chính chị dịch.

*****

Suốt ngày tôi ngồi họp -
rồi biểu quyết, rồi nói dối ...
Nỗi chán chường làm bạc đầu mỗi tối?
Sự thẹn thùng như muốn chết đi luôn?.. 

Ngồi lại rất lâu trên bậc thềm-
chỉ nơi ấy tôi mới là tôi thật.
Ra ngoài cửa, cùng người quét sân chia điếu thuốc
vào quán chiều chiêu vài ngụm vodka...

Trong câu chuyện của hai phế binh,
Khi đó còn là hai chiến binh dũng cảm
(năm bốn ba đã đánh trận Kratxnưi Bor can đảm)
giờ đắm chìm trong dĩ vãng đã qua!

Chúng tôi nhắc nhau cùng nhớ,
Đống tro tàn của quá khứ hồi sinh:
Những trinh sát viên dũng mãnh, quên mình-
Trực tiếp băng qua các bãi mìn!...

Giờ ai đó nhận về mình chiến tích,
số còn lại giờ đây đã nằm yên,
máu xương dù bị lãng quên
Nhưng chưa bao giờ hổ thẹn!

Trong cơn say tôi kêu lên uất nghẹn
vừa thì thầm, vừa giận dữ:
"Lũ cơ hội kia, ta chán các người đến tận cổ
và ta yêu sao bao kẻ tội đồ!"

(Thu Hà dịch)
*(Chữ in nghiêng là lời dịch của Thuỵ Anh)

(Bài đăng trên Blog TH 29/7/2012)

Ngày xửa ngày xưa

Давным-давно 

Владимир Солоухин

                       
                         Давным-давно известно людям,

                         Что при разрыве двух людей

                         Сильнее тот, кто меньше любит,

                          Кто больше любит, тот слабей. 

                         Но я могу сказать иначе,

                         Пройдя сквозь ужас этих дней:

                         Кто больше любит, тот богаче,

                         Кто меньше любит, тот бедней. 

                         Средь ночи злой, средь ночи длинной,

                         Вдруг возникает крик в крови:

                         О боже, смилуйся над милой,

                         Пошли ей капельку любви!

Ngày xửa ngày xưa 

Vladimir Soloukhin

 Nguyễn Viết Thắng dịch

                         Từ xa xưa đã rõ một điều rằng

                         Khi hai con người sống trong ly biệt

                         Thì mạnh mẽ hơn người nào yêu ít

                         Ai yêu nhiều hơn – kẻ đó yếu hơn. 

                         Nhưng tôi có thể nói ra điều khác

                         Đi xuyên qua khiếp đảm của tháng năm:

                         Ai yêu nhiều hơn, người đó giàu hơn

                         Và nghèo hơn – những kẻ nào yêu ít. 

                         Giữa cái đêm oi bức, giữa đêm dài

                         Bỗng xuất hiện một tiếng kêu trong máu:

                         Xin trời tha cho người tôi yêu dấu

                         Một chút tình xin gửi đến em tôi.

(Nguồn: Wikipedia)

Cảnh thiên đường không hấp dẫn tôi

Henrich Hainơ

(Tế Hanh dịch)

Beyond Autumn Gate
by Thomas Kinkade (9/1998)   

                          Cảnh thiên đường không hấp dẫn tôi
                          Giữa những người gọi là hạnh phúc
                          Tôi không thấy những đàn bà đẹp,
                          Như những người tôi thấy trên đời.

                          Cả cô tiên đôi cánh đẹp nhất
                          Không thể nào thay thế vợ tôi;
                          Ngồi trên mây và đọc kinh thánh,
                          Tôi chẳng hề mơ ước bao giờ.

                          Chúa hỡi, tôi cho tốt nhất
                          Hãy cho tôi trên cõi đời này;
                          Chữa cho tôi lành bao bệnh tật,
                          Và cho tôi một ít tiền tiêu.

                          Tôi biết cõi đời còn quá xấu,
                          Nhưng mà tôi đã sống quen rồi;
                          Thân tôi đã nhiều lần chìm nổi
                          Trên những con đường nước mắt rơi.

                          Thiên hạ ồn ào, tôi chẳng ngại
                          Vì tôi đau ốm ít đi ra;
                          Áo quần cũ kỹ, tôi chỉ thích,
                          Đóng cửa ngồi bên với vợ nhà.

                          Cứ để tôi ngồi yên bên vợ,
                          Tiếng nàng êm dịu tựa lời ca;
                          Tôi nghe như thể lời hạnh phúc.
                          Đôi mắt nàng sao quá thật thà!

                          Chúa ơi! Ít tiền và sức khoẻ
                          Đó là những cái cần cho tôi!
                          Hãy để tôi sống yên bên vợ
                          Tôi chỉ xin ngài có thế thôi!

---------
* Danh ngôn của ông (Henrich Hainơ)

"Tôi hôn, tức là tôi tồn tại." 

"Nếu một người lúc nào cũng có thể mỉm cười được trước tất cả mọi điều thì chắc chắn người đó trong lòng phải có một rạn nứt đau đớn." 

"Cái người làm cho tôi ghét nhất, không phải người tôi yêu, cũng không phải người tôi ghét mà chính là người không làm cho tôi yêu mà cũng chẳng làm cho tôi ghét. Đó là con người nhạt."

(Nguồn:wikipedia)

Gã ăn mày

НИЩИЙ

Михаил Лермонтов

1814-1841

У врат обители святой
Стоял просящий подаянья
Бедняк иссохший, чуть живой
От глада, жажды и страданья.

Куска лишь хлеба он просил,
И взор являл живую муку,
И кто-то камень положил
В его протянутую руку.

Так я молил твоей любви
С слезами горькими, с тоскою;
Так чувства лучшие мои
Обмануты навек тобою!

Gã ăn mày

Co ro trước cổng nhà thờ
Gã ăn mày đứng đợi chờ lòng thương
Dãi dầu đói khát gió sương
Thân hình tàn tạ, trơ xương, võ vàng

Mắt nhìn ngây dại tủi hờn
Cầu xin một mảnh bánh ăn bỏ thừa
Thế mà ai đó nỡ đùa
Ðặt hòn đá xuống - đợi chờ bàn tay!

Tình tôi như tỉnh như say
Lòng đau thổn thức vơi đầy lệ tuôn
Mà sao em cũng vô tình
Ðùa chi cay nghiệt để thành hận sâu?
(Ðỗ Thuý và Thuý Dương dịch)


Một hôm có kẻ ăn mày
Trước nhà tu đứng chìa tay đợi chờ
Xanh xao, gầy bủng, vật vờ
Đói lòng khát miệng xác cơ thân tàn.

Gã xin chút bánh mì ăn
Có người thấy gã kêu van lại cười
Bỏ vào tay gã nghịch chơi
Một hòn đá...tưởng như người hằng tâm.

Mong làm cảm tạ tri âm
Đau lòng tôi khóc đầm ầm lệ rơi.
Nhưng em cũng thế em ơi!
Lạnh lùng chơi ác làm tôi bẽ bàng.
(Lê Văn Hòe dịch)

THƯ GỬI MẸ - Exenhin

Trang Thơ đã có dịp giới thiệu với bạn đọc bài thơ "ПИСЬМО МАТЕРИ" của S.Exenhin và bản dịch của Anh Ngọc. Thu Hà đã có bản dịch nhưng chắc bạn còn muốn sửa đôi chỗ nên chưa chia sẻ trên Trang Thơ. Hôm nay Thu tìm được bản dịch của Ngô Mai Phong. Một điều khá thú vị, dịch giả hóa ra cùng từ một lò "sư phạm ngại nghĩ " như TH, HT và những người bạn. Xin giới thiệu bản dịch của Ngô Mai Phong với phần giới thiệu của chính dịch giả. (Nguồn: blog cá nhân của Ngô Mai Phong)

"20 năm trước, khi còn là sinh viên năm thứ Tư Đại học Sư phạm Ngoại ngữ Hà Nội, tôi đã tham gia cuộc thi dịch thơ Nga do khoa tổ chức với bài thơ "Thư gửi mẹ" của Sergei Esenin - nhà thơ được mệnh danh là "ca sĩ của thiên nhiên Nga". Bài thơ được viết vào năm 1924, một năm trước khi Esenin qua đời ở tuổi 30.

Bản dịch đã đoạt giải Nhất. 20 năm sau nhớ lại và không hiểu tại sao khi đó mình lại có thể dịch được bài thơ này. Xin chia sẻ cùng mọi người.

THƯ GỬI MẸ

Mẹ bình an chăng, con chào mẹ?

Mẹ của con, con vẫn sống đây!

Hãy cứ để yên ngôi nhà của mẹ

Ngập ánh sáng chiều kỷ ảo, mông lung…

Người ta viết mẹ ghìm đau buồn tủi,

Buồn thương cho số phận của con,

Rằng mẹ hay ra đường trông ngóng

Vai khoác áo sờn đứng ngóng chờ con

Những buổi chiều xanh đậm ánh hoàng hôn

Cơn ác mộng thường ập lên đầu mẹ:

Con đã chết bởi bàn tay một kẻ

Dao găm tim sau canh rượu vừa tàn.

Không sao đâu, mẹ ơi, xin đừng sợ!

Đó chỉ là cơn ác mộng mà thôi

Không có lẽ con lại đâm nát rượu

Kết liễu đời mình không gặp mẹ thân yêu.

Con vẫn như xưa, hiền và trong trẻo

Năm tháng dài nào nguyện ước gì hơn

Những muốn vượt qua rào bão tố

Mau trở về bên mẹ mái nhà xưa.

Con sẽ về khi mùa xuân hoa nở

Trắng xóa vườn tỏa ngát mùi hương.

Nhưng mẹ ơi sáng mai ngày mẹ chớ

Đánh thức con như tám năm trước đây.

Chớ đánh thức những gì con mơ mộng,

Chớ ưu phiền những chuyện chẳng thành công.

Thật quá sớm giá những gì tổn thất

Đụng độ với đời con đã nhoài hơi.

Đừng dạy con cầu kinh, đừng dạy!

Những chuyện cổ xưa không quay lại nữa rồi

Chỉ có mẹ giúp con, nguồn an ủi

Mẹ - ánh sáng chiều kỳ ảo mông lung.

Thôi, vợi đi nỗi ưu phiền mẹ nhé

Đừng buồn thương cho số phận của con

Đừng ra đường ngóng con nhiều như thế

Trong chiếc áo choàng đã cũ mẹ ơi.

(1924)
Người dịch: Ngô Mai Phong

Я вас любил - Tôi yêu em

Lần trước Thu đăng bài thơ bên GAN sau khi được nghe LH kể một câu chuyện có liên quan đến bài thơ. Lần này theo đề nghị của TH, Thu xin đăng lại bài thơ bên TT. Thu để link sang GAN, các bạn yêu thơ có thể xem thêm các bản dịch khác và có một cuộc thảo luận khá sôi nổi về bài thơ ở trang Hội Ngộ Văn Chương, xin dẫn link để bạn yêu thơ tham khảo. Bên GAN đã có 2 bản dịch của riêng mình, hy vọng được đọc thêm vài bản dịch khác nữa ở TT.

 Александр Пушкин

Я вас любил: любовь еще, быть может,
В душе моей угасла не совсем;
Но пусть она вас больше не тревожит;
Я не хочу печалить вас ничем.
Я вас любил безмолвно, безнадежно,
То робостью, то ревностью томим;
Я вас любил так искренно, так нежно,
Как дай вам бог любимой быть другим.

(Bản dịch nghĩa)

Tôi đã yêu em: tình yêu hãy còn, có lẽ là
Trong lòng tôi (nó) đã không tắt hẳn;
Nhưng thôi, hãy để nó chẳng quấy rầy em thêm nữa.
Tôi không muốn làm phiền muộn em bởi bất cứ điều gì.
Tôi đã yêu em lặng thầm, không hy vọng,
Bị giày vò khi thì bởi sự rụt rè, khi thì bởi nỗi hờn ghen.
Tôi đã yêu em chân thành đến thế, dịu dàng đến thế,
Cầu Chúa cho em vẫn là người được yêu dấu như thế bởi người khác.

(Bản dịch thơ của Thúy Toàn)

Tôi yêu em đến nay chừng có thể
Ngọn lửa tình chưa hẳn đã tàn phai;
Nhưng không để em bận lòng thêm chút nữa,
Hay hồn em phải gợn sóng u hoài.

Tôi yêu em âm thầm, không hy vọng,,
Lúc rụt rè, khi hậm hực lòng ghen,
Tôi yêu em, yêu chân thành, đằm thắm,
Cầu cho em được người tình như tôi đã yêu em.

Aliôsa, anh có nhớ...

 Nguồn ảnh: Internet

                Aliôsa, anh có nhớ, những con đường Smolensk,
                Dưới cơn mưa dữ dằn, dai dẳng,
                Những thiếu phụ mệt nhoài vì mưa ngấm,
                Ôm vò sữa trong lòng như ẵm đứa con thơ,

                Cố gạt đi giọt nước mắt tiễn đưa,
                Họ cầu nguyện: - Chúa trời ban cho ta may mắn!
                Rồi tự nguyện coi mình là lá chắn,
                Vì nước Nga kiêu hùng quyết một trận hôm nay.

                Nước mắt nhận thay cho ngày trở lại,
                Tang tóc đau thương khắp thôn xóm,đồng quê
                Đường xa, xa khuất lối về
                Hồn dân tộc, tụ câu thề: Nước Nga,
                Mỗi vùng đất ngoại ô của chúng ta,
                Được bảo vệ bằng vành đai sống,
                Cả thế giới ở bên, và tổ tiên xúc động
                Cùng nguyện cầu cho con cháu đã hy sinh!

                Anh biết chăng, có lẽ, Tổ quốc mình -
                Không chỉ là ngôi nhà hay phố phường nơi ta sống
                Mà chính là những con đường trải rộng,
                Với bao cây thánh giá dựng trên mồ.

                Tôi không biết, anh thế nào, khi thấy
                Khắp làng thôn đầy rẫy nỗi đau thương,
                Mẹ goá, con côi, khóc thảm bên đường
                Khi chinh chiến lần đầu tiên vây bủa.

                Anh có nhớ, Aliôsa, túp lều gần Borisov,
                Cô gái trẻ khóc gào không ngớt,
                Cha mẹ già tóc bạc thẫn thờ than,
                Áo màu tang trắng toát họ mang.

                Nói gì với họ, làm sao an ủi họ?
                Nhưng, những đau khổ cũng cần bộc lộ,
                Anh có nhớ, lời mẹ già khi đó: - Các con yêu,
                Dù đi đâu, mẹ mong đợi con nhiều!

                Mẹ mong con trở về! - đồng cỏ thầm thì.
                Mẹ mong con trở về! - cánh rừng nhắn nhủ
                Anh biết không, Aliôsa, khi trời đêm bao phủ,
                Biết bao lời buồn đó cứ theo tôi.

                Nước Nga yêu dấu cháy rồi
                Đất Nga đôn hậu là nơi anh nằm,
                Làm sao quên những tháng năm,
                Bao đồng chí đã yên nằm nơi đây.

                Tôi cùng anh chiến đấu biết bao ngày.
                Ba lần tin rằng cuộc sống còn nguyên vẹn.
                Tôi tự hào được sinh ra trên đất mẹ,
                Rất đỗi đáng yêu, cay đắng khôn cùng,

                Tôi nguyện được hy sinh anh dũng,
                Vì Mẹ Nga đã trao cho chúng ta sự sống
                Tiễn ta ra chiến trường, tay Mẹ Nga giang rộng
                Ôm ta vào lòng đúng ba bận kiểu Nga.

(Thu Hà dịch nghĩa)

* Bài được đăng lần đầu trên Blog cá nhân của Thu Hà ngày 31/3/2012. Bài được chỉnh sửa ngày 1/4/2012.

A-Liêu-sa nhớ chăng

Bài đăng theo yêu cầu của anh Trần Phong

Ты помнишь, Алеша... Константин Симонов

A-Liêu-sa nhớ chăng (Người dịch: Tố Hữu)

Ты помнишь, Алеша, дороги Смоленщины, Как шли бесконечные, злые дожди, Как кринки несли нам усталые женщины, Прижав, как детей, от дождя их к груди, Как слезы они вытирали украдкою, Как вслед нам шептали:- Господь вас спаси!- И снова себя называли солдатками, Как встарь повелось на великой Руси. Слезами измеренный чаще, чем верстами, Шел тракт, на пригорках скрываясь из глаз: Деревни, деревни, деревни с погостами Как будто на них вся Россия сошлась, Как будто за каждою русской околицей, Крестом своих рук ограждая живых, Всем миром сойдясь, наши прадеды молятся За в бога не верящих внуков своих. Ты знаешь, наверное, все-таки Родина - Не дом городской, где я празднично жил, А эти проселки, что дедами пройдены, С простыми крестами их русских могил. Не знаю, как ты, а меня с деревенскою Дорожной тоской от села до села, Со вдовьей слезою и с песнею женскою Впервые война на проселках свела. Ты помнишь, Алеша: изба под Борисовом, По мертвому плачущий девичий крик, Седая старуха в салопчике плисовом, Весь в белом, как на смерть одетый, старик. Ну что им сказать, чем утешить могли мы их? Но, горе поняв своим бабьим чутьем, Ты помнишь, старуха сказала:- Родимые, Покуда идите, мы вас подождем. "Мы вас подождем!"- говорили нам пажити. "Мы вас подождем!"- говорили леса. Ты знаешь, Алеша, ночами мне кажется, Что следом за мной их идут голоса. По русским обычаям, только пожарища На русской земле раскидав позади, На наших глазах умирали товарищи, По-русски рубаху рванув на груди. Нас пули с тобою пока еще милуют. Но, трижды поверив, что жизнь уже вся, Я все-таки горд был за самую милую, За горькую землю, где я родился, За то, что на ней умереть мне завещано, Что русская мать нас на свет родила, Что, в бой провожая нас, русская женщина По-русски три раза меня обняла.

A-liêu-sa nhớ chăng Những con đường Smô-lăng Mưa dầm dề dai dẳng Các chị em nhọc nhằn từng chặng Ngực gầy ôm vò sữa che mưa Thầm lau nước mắt tiễn đưa Lạy trời phù hộ cho ta lên đường Thân gái cũng can trường chiến sĩ Yêu quê hương hùng vĩ Như lòng xưa chứa chan Cồn xanh quanh quất đường quan Bước đi trăm dặm mà ngàn lệ sa Xóm làng trắng bãi tha ma Chừng đây hồn nước non Nga tụ về Chừng đây sau dậu rào quê Tổ tiên giang cánh chở che cho mình Rủ nhau về họp cầu xin Thương đàn con cháu chẳng tin có trời Ta đã biết bạn ơi đất nước Ðâu chỉ nhà ta được nâng niu Mà làng quê những sớm chiều Với cây giá gỗ thân yêu bên mồ A-liêu-sa nhớ Bô-ri-xốp Tiếng khóc than xé ruột nhà nào Lệ người thiếu nữ tuôn trào Và người mẹ góa mái đầu hoa râm Áo tang trắng lạnh ướt đầm Biết làm sao nói biết làm sao khuây Xót lòng ta tính sao đây Nhưng người mẹ đã đoán ngay nhủ mình: - Các con ơi buổi chiến tranh Ði đi mẹ đợi các anh trở về Chúng tôi đợi các anh về! Rừng xanh vọng tiếng đồng quê nhắn lời Rừng xưa quê cũ xa rồi Ðêm đêm còn vọng giọng lời thiết tha Bạn với ta xông pha lửa đạn Nguy bao phen thoát nạn sống còn Lòng càng vui với nước non Nước non Nga ta yêu dấu Ta vui với đời ta chiến đấu Trên đất đau thương xương máu gia đình Ta vui vì mẹ Nga sinh Vui vì một sớm chiến chinh lên đường Có người vợ rất yêu thương Hôn ta ba bận, lệ thường tiễn đưa

Dịch năm 1949, in trong tập Việt Bắc.
(Nguồn: thivien.net)

GỬI MẸ

Henrich Hainơ 

 Henrich Hainơ

Con thường sống ngẩng cao đầu mẹ ạ
Tính tình con hơi ngang bướng kiêu kì
Nếu có vị chúa nào nhìn con vào mắt
Con chẳng bao giờ cúi mặt trước uy nghi

Nhưng mẹ ơi con - xin thú thật
Trái tim con dù kiêu hãnh thế nào
Đứng trước mẹ dịu dàng chân chất
Con thấy mình nhỏ bé làm sao

Có phải tinh thần mẹ diệu kì soi thấu
Như bay lên vừng sáng cao siêu
Hay bao nỗi buồn xưa nung nấu
Trái tim mẹ đùm bọc đứa con yêu

Trong cơn mê con từ mẹ ra đi
Con đi khắp tận cùng trời đất
Để kiếm tìm tình yêu đẹp nhất
Trong đôi cánh tay con sẽ ôm ghì

Con tìm tình yêu khắp nơi, khắp nẻo
Con đập vào các cửa mỏi rời tay
Con đã van xin như một kẻ ăn mày
Nhưng chỉ nhận những cái nhìn lạnh lẽo

Không tìm thấy tình yêu con trở về với mẹ
Tâm trí chán chê, thân thể rã rời
Con bỗng tìm thấy một tình yêu chân thật
Trong đôi mắt dịu hiền của mẹ, mẹ ơi!

(Tế Hanh dịch)  

(Nguồn: Vietnamcayda.com)

Bài đăng theo yêu cầu của bạn Thu Hà