| Một người bạn giới thiệu cho tôi bản dịch bài thơ Xô Viết "Đợi anh về" (
Konstantin Simonov ) của H.T.Q (Hồng Thanh Quang ?) đăng trên An ninh Thế Giới Cuối Tháng. Trân trọng trích lại đây ,chia sẻ cùng bạn đọc TT. Tualinh. Đợi anh, anh sẽ về 4:03, 17/07/2012 | ||||||||||||
Trong đạn lửa, người lính cần gì nhất? Có lẽ không chỉ là lương thảo, đạn dược. Khi đối mặt với kẻ thù, mỗi một đấng mày râu cần nhất là sự tin tưởng tuyệt đối về hậu phương, về lòng chung thủy của vợ, của ý trung nhân. Cứu ta ra khỏi chết chóc không phải là thắng lợi của vũ khí, mà chính là một chữ Tín lắm khi không thể lý giải rành rẽ được.
Nhà thơ Xô viết Konstantin Simonov (1917-1979) đã viết rất hay về điều đó trong khúc tuyệt tình Đợi anh về tặng nữ nghệ sĩ Valentina Serova. Và ở nước ta, nhà thơ Tố Hữu đã dịch bài thơ đó (từ bản tiếng Pháp) rất thành công sang Việt ngữ. Bản dịch đó vô giá không chỉ bởi nó là một tác phẩm văn học tuyệt mỹ mà còn là một chứng tích lịch sử “nằm lòng” nhiều thế hệ độc giả ở Việt Nam. Chính vì thế nên trong suốt nhiều chục năm đã không ai dám dịch lại Đợi anh về vì những ấn tượng quá sâu sắc về bản dịch của nhà thơ Tố Hữu.
Thậm chí ngay trong tuyển tập thơ Simonov Gửi người con gái xa xôi mà tôi là dịch giả, in tại NXB Quân đội nhân dân cuối năm 1996, Đợi anh vềvẫn là bản dịch cũ của Tố Hữu (được xếp vào phần phụ lục). Tuy nhiên, sau đó, trong một cơn ngẫu hứng, tôi đã mạo muội dịch Đợi anh về như một sự thử nghiệm: “Tôi không nghĩ rằng bản dịch của tôi có thể so sánh được với bản dịch của nhà thơ tiền bối nhưng trong những phút buồn rầu, khi phải chứng kiến những cảnh không trung hiếu tín nghĩa, giở chồng sách cũ của mình ra đọc, tôi đọc lại những gì mình đã dịch và cảm thấy xúc động. Và tôi muốn chia sẻ cùng độc giả:
“Đợi anh, anh sẽ về,
Hãy đợi chờ anh nhé. Hãy đợi, mặc dầm dề Mưa giăng buồn tái tê, Hãy đợi, mặc tuyết giá, Hãy đợi, dù nắng nôi, Dù mọi người hết đợi, Hôm qua quên lãng rồi. Hãy đợi, dù xa ngái Chẳng tới một dòng thư,
Hãy đợi, dầu tất cả
Đã chán chê đợi chờ. Đợi anh, anh sẽ về, Chớ mong chi điều phúc Cho tất cả ai người Nghĩ giờ, quên phải lúc. Dù con ta, mẹ ta Đều tin rằng anh chết, Dù bạn chờ đã mệt, Bên bếp lửa quây quần Sẽ cạn men rượu đắng Tưởng niệm một linh hồn...
Đợi anh. Và cùng bạn
Chớ nâng ly vội vàng. Đợi anh, anh sẽ về, Chẳng xá gì chết chóc. Mặc ai đó không ngờ, Thốt lời: May được thoát!
Không đợi, làm sao biết
Giữa bão đạn mưa bom Bằng mong ngóng chờ trông Em cứu anh khỏi chết. Anh nhờ đâu sống sót, Mỗi hai mình hiểu thôi, Chỉ vì em biết đợi Khác ai ai trên đời...
Làm sao anh khỏi chết?
Đơn giản thôi em ơi, Bởi không có ai người, Biết như em chờ đợi...”. |
Thứ Bảy, 15 tháng 9, 2012
Thêm một phiên bản dịch bài thơ "Đợi anh về"
Đăng ký:
Đăng Nhận xét (Atom)
Chào anh TL và các anh chị!
Trả lờiXóaTH có đọc vài bài thơ của HTQ nhưng với bài dịch này, có NX là dịch giả bám sát nghĩa và dịch chưa "bay"-Có lẽ đọc, hiểu BT rồi viết lại thành thơ sẽ hay hơn chăng? Tất nhiên khi viết lại cũng cần giữ được nghĩa chính. TH vẫn quan niệm dịch thơ khó hơn làm thơ. Làm thơ là viết rất tự do, lúc viết xong đọc thấy tàm tạm thế là khoe với bạn, bạn lại khen là hay thế là cả những từ mình dùng chưa chuẩn, vì đã có người khen nên mình ko cần sửa, cứ thế, khen mãi lại thành hay (Đây là nói nhỏ trong góc thơ vườn này của TT thôi!)
Chào TH,
Trả lờiXóaNhân có ý kiến của TH,anh góp thêm mấy ý kinh nghiệm 'vườn nhà' quanh việc dịch thơ (ở đây là thơ TN) để thêm phần rôm rả:
Điều kiện để bắt tay vào dịch :
1.DG cần hiểu rõ ý,nội dung hoặc 'hoàn cảnh' của bài thơ ở nguyên bản.
Nếu vẫn còn có chỗ 'mơ hồ' thì khoan hãy dịch,cố gằng tìm hiểu thêm.
2.cảm nhận những câu chữ trong nguyên bản có tính 'ẩn dụ',thành ngữ,biệt ngữ...vv..mà TG sử dụng để 'mô tả' hoặc 'biểu cảm' về ý muốn truyền tải.
3. Cảm nhận toàn bài thơ về 'hình tượng nghệ thuật',về cái 'hay' của nó (mà càng gần với cách một người Nga cảm nhận càng tốt).
Trong quá trình dịch ra TV :
1.sát ý : tức là ko để mất ý nguyên gốc.Nhưng ko nên câu nệ quá vào việc chuyển nghĩa 'một từ Nga-một từ Việt',vì mấy lý do :
- Tra từ điển thì nhiều khi chỉ nhận được những nghĩa phổ dụng trong đời sống.
- đôi khi trong nguyên bản chỉ có vài từ,nhưng với cách chia thì (quá khứ, hiện tại,tương lại) hoặc số ít số nhiều ,đảo tử...lại có tính hàm ý rất cao. 'diễn' sang TV đòi hỏi cần thêm cả một câu hoặc vài chữ thì mới 'rõ' được,thì cũng đừng ngại,miễn là có 'vần' một chút.
Đương nhiên việc 'thêm' như thế này là 'vạn bất đắc dĩ',nhưng cần thì vưỡn cứ làm.
2. nếu nhận ra một 'hình tượng nghệ thuật' truyền cảm nào đó theo kiểu Nga,mà có thể tìm được sự tương ứng trong TV thì 'tương' luôn vào bản dịch.
Nói cho cùng mục đích 'dịch thơ' tức là truyền lại 'cảm xúc' mà DG nhận được ở nguyên bản sang cho người đọc TV cũng đồng cảm được,thế là thành công. tất nhiên khi 'diễn' đạt lại bằng TV,DG sử dụng càng nhiều từ có liên quan,tương ứng với từ có trong nguyên bản TN thì càng tốt.
Ta hãy thử dịch 'ngược' sang TN câu hát này (trong ca khúc 'Hãy yêu nhau đi' của TCS ) :
'hãy yêu nhau đi cho gạch đá có tin vui'
sao cho người Nga cũng 'cảm' được 'ý tứ' của nó,như là một 'trải nghiệm' cho cái sự 'nhọc nhằn' dịch thơ, mà từ Nga sang Việt cũng gặp phải như vậy.
Thầy TL ra đề bài kiểu này thì cả lớp đành "bótay.com"
Trả lờiXóaTheo TH, ko nên y/c quá cao để tránh phải "quay cóp". Như CT The voice của VN vừa qua,TH thích câu nói của Trần Lập:"Có dốc ngược cả VN lên cũng không tìm ra nhân tài" Vì thế, nếu ta chấp nhận chỉ là một cuộc chơi thì ta cứ thử dịch, thử làm thơ.
Ai thấy thiếu tính chuyên nghiệp mà thừa sự cố gắng, nỗ lực thì xin cho một tràng vỗ tay cổ vũ, ai ghét thì cho cái còm ND cho nó chết hẳn!...(Hì)
tôi rất thích những kiểu"còm"có ý tứ như thế này.hoan hô Tuân Linh và Thu Hà.
Trả lờiXóaAnh có một comment nhưng không hiểu sao khi xb không thấy xuất hiện. HT kiểm tra xem có bị thành spam không nhé, nếu không báo anh để viết lại nhé!
Trả lờiXóa@ A QT: Em không thấy còm của anh trong hộp spam. Liệu anh có ấn nhầm nó sang trang khác ko? Hay anh còm đúng lúc mạng lác mới kịp "gửi" nhưng chưa "tới"?
Trả lờiXóaNếu như bản của Tố Hữu là 1 ly cốc - tai " Pháp " tuyệt hảo thì ngược lại của HTQ chỉ là 1 ly chè thập cẩm của 1 tay thợ hạng gần bét !!! .
Trả lờiXóaChỉ nên coi đây là bản dịch nghĩa để ta hiểu kĩ thêm bài thơ .
Không có gì đâu, anh chỉ định hoan nghênh anh Ngô Long Phúc Chiến (bạn trỗi k5)tham gia trang thơ thôi, nhưng là việc của em chứ nhỉ! :))
Trả lờiXóa@ A QT: Em chào mấy lần chả thấy các bác ấy giả nhời. Cả bên GAN cũng thế. :(
Trả lờiXóa@ A Phúc Chiến: Trang Thơ rất vui khi có thêm một bạn đọc nữa. Cảm ơn anh đã ghé thăm và tham gia ý kiến. Hy vọng anh sẽ có dịp góp bài với Trang Thơ.
chào HT.trước hết anh xin lỗi,vì không phải anh cố ý.anh đã đồng cảm với em từ"ca dao em và tôi"rồi kìa.điều anh không còm để cảm ơn và làm quen với HT,đã làm anh áy náy nhiều ngày.khi Bắc Hải về,anh có trao đổi điều băn khoăn ấy.H động viên anh và bảo chả sao đâu,anh tạm yên lòng.anh hay lang thang tìm nơi trăng thanh gió mát vào hóng chuyện chứ chẳng có ý tứ gì cả.thông cảm cho người lính già đã đến"thì"lẩm cẩm nghe HT.chúc em khoẻ và đừng giận nữa nhé.
Trả lờiXóa@ Anh Phúc Chiến: Em không giận đâu ạ. Làm Blog mong có người qua lại đọc bài, nhận xét cho vui thôi mà.
Trả lờiXóa@HT. PC không phải là bạn đọc mới đâu. Bác ý vẫn chăm chỉ đọc TT, dưng mà tính hay e thẹn nên cần được động viên, săn sóc khà khà khà.
Trả lờiXóaChào anh Phúc Chiến,
Trả lờiXóaRất vui mừng vì anh bắt đầu 'lên tiếng'ở TT. :)
Chúng ta nào có chi xa lạ với nhau. Chí Nhân K3 trong những khi hồi tưởng lại cái hồi ở trường,thời kỳ trẻ con 'nghịch ngợm 'bồ ta-bồ tây' ấy,vẫn nhắc tới tên PC .Từ đó tôi mới biết bạn đang sống ở VT.
Tôi cũng đọc được những phát biểu của PC trên các trang BT,đặc biệt thú vị ở đôi lần 'chiến khẩu' có nét như ra quyền.:)
Ko biết PC còn luyện võ thường xuyên hay ko,nhưng tôi cảm thấy sự 'trầm tĩnh' của một 'võ sư' qua lời comm đấy.
chào TL sở dỉ mình"lang thang"là vì năng lòng với quá khứ.thấy gương mặt Trung Việt trên trang thơ mà cảm lòng nhớ bạn.thực ra hồi ở đại học quân sự mình không nghĩ Việt biết làm thơ đâu.chỉ thấy hắn cùng Chí Điền,Đông khu.Long Tĩnh luôn tếu táo một thời.thế mới biết:"có làm thơ đâu mà gọi các anh là thi sỉ"khi vào vũng tàu lại gặp Xuân Lăng.đúng là quả đất tròn.cuộc đời của mình luơn gặp trắc trở,nhưng gặp những thằng bạn tự nhiên lòng mình ấm lại.mình muốn nhờ hai câu của Vũ đình Văn nói với TL."ƯỚC GÌ NHỦNG LÁ THƯ ĐỪNG THẤT LẠC/NỐI KHOẢNG ĐỜI NÀY VỚI NHỮNG KHOẢNG ĐỜI XƯA"dạo này mình gầy yếu lắm không phải như xưa đâu.và tất nhiên,đã yếu thì đưng nên ra gió.chúc sức khoẻ nhé.
Trả lờiXóaTH xin có lời chào mừng anh Phúc Chiến đã tham gia với TT.Thay mặt anh chị em TT xin chúc anh sức khoẻ và có nhiều niềm vui trong cuộc sống.
Trả lờiXóaTT đã ra đời hơn một năm nay với rất nhiều sóng gió. Hy vọng của nhóm thơ cây nhà lá vườn ở đây là "tìm lại chút gì xưa đánh mất, tìm lại được rồi lại không biết cất ở đâu?"(Vì BX giữ chìa khoá tủ)
TH thích bình loạn như thế để mua vui cùng mọi người, xin các anh chị đừng giận ạ!